Portret: Lynyrd Skynyrd
Helly Cherry
Legendarni južnjački, hard rock
& blues bend, osnovan u leto 1964. godine u Jacksonvillu, Florida, USA.
Osnovao ga je pevač Ronnie Van Zant, a njemu su se pridružili gitarista Gary
Rossington, basista Lary Justrom i bubnjar Bob Burns. Harizmatični i kreativni
Van Zant bio je autor ili koautor većine legendarnih pesama benda koje je grupa
snimila na svojih šest albuma. Njegova dela su tekstovi pesama Free bird i Sweet home Alabama, koje su postale neka vrsta himni mladih iz
južnih država SAD. Ubrzo im se pridružuje i drugi gitarista, Allen Collins... Većina
tadašnjih i budućih članova benda( koji je često menjao postavu tokom burne
karijere) pohađala je gimnaziju u Džeksonvilu. Ime bendu dali su po izvesnom
gimnazijskom učitelju – Leonardu Skinneru, čoveku koji ih je često kažnjavao
zbog njihove duge, u to vreme veoma provokativne kose...
Bend 1973. |
U početku, uzori su im bili The Yardbirds i The Beatles, a sazrevali su i učili zanat svirajući po malim klubovima
i barovima juga. Njihove prve pesme bile su pod uticajem britanskog roka, hard
rok bugija i bluza. Među prvim značajnim pesmama koje su snimili, godine 1968.,
bile su singlovi Need all my friends
i Michelle.
Nakon pobede na lokalnom takmičenju u Džeksonvilu, nagrađeni su snimanjem
pesama u čuvenoj izdavačkoj kući ,, Atlanta“. Bile su to Spoonful i Michelle... Godine 1971. pridružuje im
se klavijaturista Billy Powell, zaokruživši čvrsto jezgro benda čiji su divlji
nastupi diljem juga SAD doneli vremenom sve čvršći zvuk i prepoznatljivost,
upravo onu nit koja će ih vremenom pretvoriti u legende američkog Juga... Na
jednom od nastupa zapaža ih legendarni studijski muzičar, orguljaš Al Kooper i
omogućuje im( u izdavačkoj kući MCA) snimanje debitantskom albuma...
Let slobodne ptice...
Godine 1973. Lynyrd Skynyrd snimaju svoj prvi album, pod nazivom Pronounced Leh-nerd Skin-nerd (objavljen
13. avgusta 1973.), u postavi: Ronnie
Van Zant – vokal, Gary Rossington
– solo i ritam gitara, Allen Collins
- solo gitara, Ed King – bas i solo
gitara, Billy Powell – klavijature, Bob Burns – bubnjevi i Leon Wilkeson – bas (napušta bend pre
završetka snimanja albuma)...
Izgovara se Lenerd Skinerd,
prvi album benda, snimljen je u Kuperovom studiju u Atlanti sa studijskim
muzičarem Edom Kingom koji se pridružuje bendu do 1974. kao basista, a potom i
solo gitarista (upotpunivši jedan od najjačih gitararskih trilinga u istoriji
rock muzike). Album otvara jedno od najbriljantnijih poglavlja u istoriji
popularne muzike i donosi niz klasika – od Simple
man balade do definitivne južnjačke himne, razarajuće Free bird (posvećene Duanne Allmanu, još jednoj ultimativnoj
južnjačkoj legendi, pokojnom lideru i gitaristi The Allman brothers banda, jednog od presudnih južnjačkih
sastava)...
Žestoki momci sa Juga silovito otvaraju legendarni album- I ain’t the one u boogie maniru prži
bez kompromisa hard rock tonovima i ne ostavlja mesta bilo kakvim sumnjama.
Svaki greh neznanja, foliranja ili ljigavosti skupo se plaćao duž obala
Mississippija, pa i šire - barovi i žestoka publika su bili ti koji su
određivali ko zna i ko sme...
Ipak, da ni balade nisu bile strane rhythm&blues sledbenicima, ne
baš sklonima izlivima nežnosti, pokazuje već sledeća pesma na ploči - Tuesday’s gone, jedna od veličanstvenih
linirdovskih . Nesumnjivost talenta tu dolazi do punog izražaja, prev svih
sjajne gitarske linije Collins-Rossington-King i vokala Van Zanta, razvijajući
čarobnu baladu u melodičnom i suptilnom hard stilu, sa klavirskim prelazima
koji emituju svu toplinu i neposrednost Juga, kolevke mnogih bitnih pravaca
moderne muzike. Zvuk lagano klizi, u prefinjenom gitarskom preplitanju i ritmu
koji daje ležernu podršku, okovanu čvrstinom ubeđenja i ponosa konfederacije. Gimme three steps drma žestoko,
zapaljivom energijom samodopadljivog vokala i gitara koje rokerski rolaju u
najboljem Stones maniru, maniru Juga koji ne priznaje mlitavost niti
prosečnost. Sa puno duše, ubedljivosti i siline rhythm and blues korača s
podignutom zastavom Konfederacije, sve u stilu: nema povlačenja, nema predaje.
Red žestine i silovitosti, red iskrene emocije - Simple man, još jedan rani Lynyrd Skynyrd klasik, kao da se radi o
bendu sa dugogodišnjim iskustvom i nagomilanim znanjem. Strasno otpevana, sa
ubeđenjem i merom, pesma ostaje jednim od zaštitnih znakova grupe. Tema se
razvija i razliva mirnim tokom Delte, uzdižući se na momente u žestoke gitarske
pasaže. Sledi još melodičnija Thing’s
goin’ on, sa karakterističnim klavirskim deonicama i drumsko-kafanskom atmosferom
svratišta diljem Amerike. Preko razigrane podloge ,, poliva“ gitara i budi
nagon za pivom. Lenjavo opušteni vokal samo produbljuje atmosferu opšte radosti
i želje za razigranošću. Nasuprot britanskoj odmerenosti i prefinjenoj
hladnoći, iz svih pora Lynyrd Skynyrd albuma izbija prijatna prljavština Juga i
iskonski zvuk lutalica i odmetnika divljine Zapada. Country opuštencija Mississippi kid lepi se za prste,
poskakuje s radošću, budi setu i širinu prostranstva netaknute prirode, slobode
neiskvarenih i topline u srcu nepotkupljivih. Poison whiskey možda nije vrh kvaliteta i inspiracije, ali... fino
tutnji i uvodi u epsko finale, ultimativnu južnjačku himnu poetičnog naziva Free bird, jedan od klasika za sva
vremena i ukuse.
U devet minuta savršenstva, smeštena je sva snaga, duh, emocija i umeće
legendarnih Lynyrda - od laganog, liričnog uvoda, odmerenosti i stilske
prefinjenosti, rafiniranosti u prelazima, melodičnosti i unutrašnje snage,
tehničke virtuoznosti i smelosti, sve do nehajne razuzdanosti pune života koja
otvara sva srca... Ne znam šta ljudi osećaju kada čuju ovako nešto dirljivo i
moćno, posebno završnih četiri-pet minuta rafalne paljbe iz svih oružja -
završnih minuta albuma i pesme ,, Free bird“, kada ptica slobodno poleti, a sve
počne da pršti od gitarskih solaža, propuštenih kroz baražnu vatru ritam
sekcije...
Tokom 1973. godine bend nastupa na bitnoj američkoj turneji (kao prateći
bend legendarnog britanskog rock benda ,,The Who“), učvršćujući svoj kultni
južnjački status grubim i sirovim ritam i bluz zvukom i stavom, kiptećom
energijom vokala Van Zanta i zapaljivim solo deonicama trojice gitarista na
gruvajućoj ritam osnovi... Ekstatičnom i čudesnom ,, Free bird“ i uzbudljivim
solažama trilinga Rossington-Collins-King vremenom su postali jedna od
najuzbudljivijih koncertnih atrakcija, bend kultnog statusa i nepresušne
rokerske energije...
One more from the road...great southern rock...
Drugi album Lynyrd Skynyrd - Second
helping (15. april 1974.) energijom i kreativnošću izvrsno se nadovezuje i
nadopunjuje priču sa legendarnog debi albuma... Snimljen u Los Anđelesu, ponovo
u produkciji Ala Kupera, album donosi jednako čvrst i uzbudljiv southern
boogie-hard rock-blues sound i nezaboravnu Sweet
home Alabama – Van Zantov zapaljiv, gotovo šovinistički odgovor Nilu Jangu
na njegove pesme Southern man i Alabama...
Lynyrd Skynyrd bili su istinski i beskompromisni bend američkog juga,
žestoki momci u svakom pogledu (spremni da se često i međusobno potuku, a potom
sve dobro zaliju ,,Southernom“), legendarna koncertna atrakcija Juga koja je
nastupala sa istaknutom zastavom secesionističke Konfederacije...
Treći album - Nuthin’ fancy,
objavljen 24. marta 1975., nastavlja jednako snažno započetu priču (donoseći
još jednu personalnu promenu – bubnjara Burnsa menja Artimus Pyle), kao i
naredni, četvrti Gimme back my bullets
(2. februar 1976.), snimljen uz pomoć grupe pratećih vokala - The Honketess, koji su činili: Leslie Hawkins, Jojo Bilingsley i Cassie
Gaines (sestra budućeg gitariste benda Stevea Gainesa)... Uzbudljive i
razarajuće, u esencijalnom hard rock i ritam i bluz maniru, pesme poput: Tuesday’s gone, Call me the breeze, On the hunt, Searchin’ ili Gimme back my bullets, samo su još više učvrstile status benda,
koji s pravom slovi kao jedan od najbitnijih u istoriji rokenrola... Nakon što
se postavi pridružuje novi solo gitarista – pomenuti Steve Gaines, i nakon što snimaju još dva nezaboravna albuma –
dvostruki koncertni One more from the
road (1976.) i studijski (ispostaviće se i poslednji u prvoj, legendarnoj
postavi) -Street survivors (17.
oktobar 1977.), usledila je stravična tragedija...
Tri dana nakon izlaska albuma ,,Street survivors“ (na čijem omotu se
grupa pojavljuje u simboličnom, ispostaviće se i zloslutnom, plamenu), Lynyrd
Skynyrd se vraćaju avionom sa koncerta u Grinvilu... Iznenada, pod
nerazjašnjenim okolnostima (kako to često biva u tragičnoj istoriji rokenrola)
avion se srušio u močvarno područje Misisipija... U tragičnom padu ginu pevač i
lider benda Ronnie Van Zant, novopridošli gitarista – Steve Gaines i njegova
sestra - Cassie Gaines, članica pratećeg vokalnog trija...
I mada je ostatak benda nekim čudom preživeo pomenutu tragediju, bio je
to kraj benda ili početak južnjačke legende o jednom od najboljih southern
sastava Amerike (uz jednako tragične The Allman brothers band), početak mita o
jednom od najboljih gitarskih bendova svih vremena...
Desetak godina kasnije, predvođeni gitaristom Gari Rosingtonom, Lynyrd Skynyrd
nastavljaju let svoje ,,Free bird“, praćen novim albumima i nastupima, kao i
nizom novih personalnih promena (umire, nažalost, i gitarista Alen Kolins), ali,
pesma više nikada nije bila ista... Sirova snaga, energičnost, emotivnost,
tragika, silina i vrelina numera kao što su Call me the breeze, On the
hunt, Searchin’, Sweet home Alabama ili pak Free bird ostale su u nedostižnim, snolikim visinama jednog nezaboravnog
vremena koje više niko ili ništa nije umeo da vrati...
... Sweet
home Alabama
where the skies are so blue
sweet home Alabama
lord, i’m coming home to you...
... Train
roll on many miles from my home,
see,
i’m riding my blues away.
Tuesday you see, she had to be free
but somehow i’ve got to carry
on...
... Lord,
i can’t change,
won’t you fly high, free bird, yeah! ...
Dragan Uzelac