„Svet leda i vatre” – avantura kroz istoriju Vesterosa
Helly Cherry
Eto, još jednom se završila i posljednja epizoda pete „Igre prestola” i ponovo nam preostaje da čekamo godinu dana do naredne. A možda se dobri stari Džordž smiluje pa nas uskoro obraduje „Vetrovima zime”, mada sve su prilike da ćemo se još načekati. Međutim, dok svi zajedno čekamo da vidimo šta će se desiti našim junacima posle „Plesa sa zmajevima”, žeđ za avanturama iz ovog fikcionog univerzuma možemo utažiti knjigama koje izlaze pod njegovim okriljem. Pored „Viteza sedam kraljevstava” koji prati ser Dankana i njegovog štitonošu koji će izrasti u kralja Egona V, ovih dana je fanove „Pesme leda i vatre” Laguna obradovala novim izdanjem – „Svetom leda i vatre”, neispričanom istorijom Vesterosa i opsežnom podlogom koja prethodi događajima iz „Igre prestola” i knjigama koje su nakon nje uslijedile.
Knjiga je proizvod zajedničkog rada Džordža R. R. Martina, Elia M. Garsije i Linde Antonson, osnivača stranice Westeros.org, dvije osobe koje, možda jedine na svijetu, poznaju Džordžov svijet kao on sam. Djelo zaista obiluje mnoštvom, do sada nepoznatih ili manje poznatih informacija, ne samo o Vesterosu već i o tajanstvenim predjelima preko Uzanog mora o kojima se mnogo manje pisalo. Svo skupljeno znanje i sav dugogodišnji trud sabran je na ovih tristotinjak fantastično ilustrovanih stranica ispisanih stilom koji imitira istorijske spise sakupljane godinama. Hroničar i izmišljeni pisac ove knjige je meštar Jandel koji hartiji predaje svoju mudrost i znanje, a knjigu posvećuje kralju Tomenu.
„Svet leda i vatre“ obuhvata više hronoloških etapa, prvenstveno Vesterosa, ali i Esosa, od Praskozorja do početka vladavine kralja Roberta. Knjiga je , ugrubo, podijeljena na četiri dijela: Uvod, Vladavina zmajeva, Sedam kraljevstava i Iza kraljevstva zalazećeg sunca.
U Uvodu se čitalac upoznaje sa svijetom Praskozorja i magije, svijetom koji danas postoji samo u pjesmama bardova i pričama sijedih starica. Meštar Jandel piše o divovima i Djeci šume, prvim stanovnicima kontinenta koji su lutali divljinama Vesterosa prije dolaska ljudi. Saznajemo nešto o njihovim običajima, licima bogova urezanih u bijelo čuvardrvo krvavih listova, njihovom neraskidivom vezom sa prirodom i životom upošte. Divovi i Djeca šume su živjeli hiljadama godina duž cijelog kontinenta, od suvih pustinja juga do vječnih zima sjevera. Međutim, sa dolaskom Prvih ljudi, koji su iz Esosa prešli u Vesteros preko kopnenog mosta koji je sada slomljena ruka Dorne, izbijaju ratovi između pridošlica i starosjedioca. Borbe su trajale godinama, a ljudi su bili ti koji su potiskivali divove i Djecu sve više prema sjeveru, postepeno smanjujući njihov broj. Napokon, izmoreni ratovima i besmislenim prolivanjem krvi, Djeca šume i Prvi ljudi sklapaju primirje i odlučuju se na zajednički život čime počinje Doba junaka. Čitalac u ovom poglavlju takođe saznaje više o Usponu Valirije na Esosu, dolasku Andala, kao i o Dugačkoj noći koja je, prema predanjima, trajala generacijama a ljudi su se rađali i umirali a da nisu dočekali ljeto. Pod okriljem Dugačke noći sa sjevera su stigli Tuđini na leđima ledenih paukova i mrtvih konja.
Vladavini zmajeva je posvećen najveći dio knjige, i to sa razlogom. O usponu i snazi Targarjena vijekovima se pisalo i u Citadeli postoji nepregledna količina podataka koje meštar Jandel raščlanjuje i od njih tka priču koja govori o usponu i padu jahača zmajeva iz Valirije. Detaljno se upoznajemo sa dinastijom Targarjena, od njihovog izbjegavanja Propasti Valirije, preko Egona I Osvajača i njegovih sestara-žena Renis i Visenije, sve do Ludog kralja Erisa II čija je vladavina ugušena u krvi Robertove bune. Na preko sto stranica upoznajemo Targarjene, njihove zmajeve i vladavinu vatre koja je ispisivala stranice istorije krvavim slovima. Egon I je ime koje je zauvijek uklesano u tlo Vesterosa, a on je, stvorivši jedinstveno kraljevstvo (minus Dorna koja je toliki badass da je otresla i zmajeve) podigao temelje najznačajnijoj dinastiji vladara koju je zapadni kontinent ikada imao. Kao što se to kaže među narodom Vesterosa – kada se rodi Targarjen bogovi bacaju novčić; polovini njih je suđeno da opravdaju ime Egona I i da se kroz istoriju spominju kao kraljevi dostojni trona, dok druga polovina tone u melanholičnu nezainteresovanost, slabost pa čak i ludilo dovodeći kraljevstvo na ivicu propasti. Vladavina Targarjena je u „Svetu leda i vatre“ predstavljena u svoj ljepoti svojih uspona i padova, od zlatnog doba Osvajača Egona do Plesa zmajeva kada se brat okrenuo protiv brata, a zmaj protiv zmaja.
Knjiga je proizvod zajedničkog rada Džordža R. R. Martina, Elia M. Garsije i Linde Antonson, osnivača stranice Westeros.org, dvije osobe koje, možda jedine na svijetu, poznaju Džordžov svijet kao on sam. Djelo zaista obiluje mnoštvom, do sada nepoznatih ili manje poznatih informacija, ne samo o Vesterosu već i o tajanstvenim predjelima preko Uzanog mora o kojima se mnogo manje pisalo. Svo skupljeno znanje i sav dugogodišnji trud sabran je na ovih tristotinjak fantastično ilustrovanih stranica ispisanih stilom koji imitira istorijske spise sakupljane godinama. Hroničar i izmišljeni pisac ove knjige je meštar Jandel koji hartiji predaje svoju mudrost i znanje, a knjigu posvećuje kralju Tomenu.
„Svet leda i vatre“ obuhvata više hronoloških etapa, prvenstveno Vesterosa, ali i Esosa, od Praskozorja do početka vladavine kralja Roberta. Knjiga je , ugrubo, podijeljena na četiri dijela: Uvod, Vladavina zmajeva, Sedam kraljevstava i Iza kraljevstva zalazećeg sunca.
U Uvodu se čitalac upoznaje sa svijetom Praskozorja i magije, svijetom koji danas postoji samo u pjesmama bardova i pričama sijedih starica. Meštar Jandel piše o divovima i Djeci šume, prvim stanovnicima kontinenta koji su lutali divljinama Vesterosa prije dolaska ljudi. Saznajemo nešto o njihovim običajima, licima bogova urezanih u bijelo čuvardrvo krvavih listova, njihovom neraskidivom vezom sa prirodom i životom upošte. Divovi i Djeca šume su živjeli hiljadama godina duž cijelog kontinenta, od suvih pustinja juga do vječnih zima sjevera. Međutim, sa dolaskom Prvih ljudi, koji su iz Esosa prešli u Vesteros preko kopnenog mosta koji je sada slomljena ruka Dorne, izbijaju ratovi između pridošlica i starosjedioca. Borbe su trajale godinama, a ljudi su bili ti koji su potiskivali divove i Djecu sve više prema sjeveru, postepeno smanjujući njihov broj. Napokon, izmoreni ratovima i besmislenim prolivanjem krvi, Djeca šume i Prvi ljudi sklapaju primirje i odlučuju se na zajednički život čime počinje Doba junaka. Čitalac u ovom poglavlju takođe saznaje više o Usponu Valirije na Esosu, dolasku Andala, kao i o Dugačkoj noći koja je, prema predanjima, trajala generacijama a ljudi su se rađali i umirali a da nisu dočekali ljeto. Pod okriljem Dugačke noći sa sjevera su stigli Tuđini na leđima ledenih paukova i mrtvih konja.
Vladavini zmajeva je posvećen najveći dio knjige, i to sa razlogom. O usponu i snazi Targarjena vijekovima se pisalo i u Citadeli postoji nepregledna količina podataka koje meštar Jandel raščlanjuje i od njih tka priču koja govori o usponu i padu jahača zmajeva iz Valirije. Detaljno se upoznajemo sa dinastijom Targarjena, od njihovog izbjegavanja Propasti Valirije, preko Egona I Osvajača i njegovih sestara-žena Renis i Visenije, sve do Ludog kralja Erisa II čija je vladavina ugušena u krvi Robertove bune. Na preko sto stranica upoznajemo Targarjene, njihove zmajeve i vladavinu vatre koja je ispisivala stranice istorije krvavim slovima. Egon I je ime koje je zauvijek uklesano u tlo Vesterosa, a on je, stvorivši jedinstveno kraljevstvo (minus Dorna koja je toliki badass da je otresla i zmajeve) podigao temelje najznačajnijoj dinastiji vladara koju je zapadni kontinent ikada imao. Kao što se to kaže među narodom Vesterosa – kada se rodi Targarjen bogovi bacaju novčić; polovini njih je suđeno da opravdaju ime Egona I i da se kroz istoriju spominju kao kraljevi dostojni trona, dok druga polovina tone u melanholičnu nezainteresovanost, slabost pa čak i ludilo dovodeći kraljevstvo na ivicu propasti. Vladavina Targarjena je u „Svetu leda i vatre“ predstavljena u svoj ljepoti svojih uspona i padova, od zlatnog doba Osvajača Egona do Plesa zmajeva kada se brat okrenuo protiv brata, a zmaj protiv zmaja.
U Sedam kraljevstava upoznajemo upravo to – svih sedam kraljevstava Vesterosa, njihove geografske i istorijske činjenice, narode koji ih naseljavaju i najpoznatije zamkove. Saznajemo više o nepreglednoj hladnoći Sjevera porodice Stark, od Vrata do Zida, čak zavirujući malo i preko ove ledene nemani nastale u doba Brendona Zidara. U Dolu letimo sa sokolovima kuće Erin, dodirujemo nebo i Gnijezdo Sokolovo čije kule paraju oblake. Saznajemo više o uzrocima čestih ratova u Rječnim zemljama kroz koje protiču Crveni, Plavi i Zeleni krak, bogate rijeke po kojima su i dobile ime. Sa gvozdenrođenima plovimo i pljačkamo obale vraćajući plijen i slane žene nazad na Gvozdena ostrva ispod koji spava sam Utopljeni bog. Kopamo zlato u Zapadnim zemljama i pijemo vina iz Hvata uživajući u ljepoti njegovog Visokog sada. U Olujnim zemljama nas čekaju Barateoni, nepredvidljivi i divlji poput vjetrova svog kraljevstva. Na kraju, spuštamo se u Dornu (koja teoretki nije kraljevstvo) i gazimo njen pijesak vreo poput dornske hrane i temperamenta kojim se ponose.
Iza kraljevstava zalazećeg sunca leže predjeli koji golicaju maštu svakog pustolova željnog avanture. Pored devet slobodnih gradova (Bravos, Pentos, Volantis, Mir, Lis, Tiroš, Kohor, Lorat i Norvos) o kojima se opet koliko-toliko zna zbog povezanih i dugogodišnjih trgovačkih puteva, maštu čitalaca najviše će zagolicati dijelovi knjige o onim tajnovitim, nepoznatim i udaljenim dijelovima svijeta. Od zelenog Dotračkog mora kojim plove stotine hiljada konja, preko Nata – ostrva otrovnih leptira koji ljubomorno čuvaju svoje nježne stanovnike pa sve do egzotičnog Lenga i Ji Tija – što više putujemo na istok manje je činjenica a više nagađanja i legendi. Znanje se prorjeđuje i iščezava, a u takvim okolnostima mašta preuzima kormilo omogućavajući nam da neobuznado zamišljamo kakvi čarobni predjeli leže tamo daleko, maštajući živopisne boje, ljude i životinje koji polako nestaju u sjenama Ašaia u kome čak ni smrt nije trajna.
Malobrojni su nedostaci koje bih naveo, i nikako ne bih želio da njima pokvarim jednu zaista pažnje vrijednu knjigu. Iako se „Svet leda i vatre“ uglavnom bazira na istoriji Vesterosa (što je i razumljivo jer se o njemu najviše zna), dotičemo se i drugih kontinenata i njihovi predjela što je za svaku pohvalu. Međutim, veoma mi je žao što se nikako ne pominje Zaliv robovlasnika i njegovi gradovi. Moglo se makar na nekoliko stranica opisati Astapor, Junkaj i Mirin o kojima skoro i da nema pomena. Ne piše se čak ni o Kartu i njegovim čudesnim kapijama. Želio bih da se, već kada se piše knjiga koja opisuje jedan epski svijet, uključe i svi dijelovi tog svijeta, naročito kada su već pominjani u serijalu. Takođe, bilo bi lijepo čitati o predjelima preko zida i zemljama vječnog leda, makar to bile samo legende i nagađanja. Pretpostavljam da su ovi nedostaci posljedica pisanja o svijetu epskog serijala koji još nije dovršen i koji čeka (namanje) dvije knjige da zaokruži započetu priču.
Naravno, nemoguće je pisati o ovoj knjizi a ne napomenuti fantastične ilustracije, prava remek-djela maštovitih i talentovanih umjetnika iz čitavog svijeta. Cijena knjige je, u poređenju sa kvalitetom, mala – oko 1800 dinara, što je po mom mišljenu moguće izdvojiti s obzirom na tvrdi povez, papir odličnog kvaliteta i ilustracije u boji. Takođe, knjiga je sama po sebi velika, 22x31 cm sa 328 strana, a s obzirom da se na Amazonu prodaje za 23 dolara, cijena našeg izdanja je zaista prihvatljiva. Naročito za hardkor fanove serijala.
Ingvar L