Brojni su filmovi koji svoj kultni status opravdavaju već decenijama, podjednako usrećujući melanholične nostalgičare koji žele da pobjegnu nazad u jednostavnija, bezbrižnija vremena i one nešto mlađe željne sirove, nesavršene i vanvremenske kinematografije koja se danas tako rijetko viđa. Dosta filmova će ostati zapamćeno i slavljeno, vječno spominjano kao klasici nezaobilazni svim filmoljupcima. Međutim, epitet kultni kod nekih filmova seže i dimenziju dalje. Pojedina filmska ostvarenja ostaće vječno uklesana u kamen pop kulture zahvaljujući i svojoj muzici, prepoznatljivim melodijama koje takođe postaju nezaboravne, osiguravajući tako sebi počasno mjesto u društvu sklonom zaboravu i brzim promjenama. Ovo je lista nekih od najpoznatijih filmskih tema i kompozicija koje se svakako mogu smatrati kultnim.

1. Psiho (Psycho, 1960.)

Hičkokov Psiho je remek-djelo svjetske kinematografije, u to nema sumnje. Isto se može reći i za kompletan saundtrek koga je radio legendarni Bernard Herman. Herman je za filmsku muziku druge polovine 20-og vijeka bio nešto slično Hansu Cimeru danas, a to je ime koje se povezivalo sa najzvučnijim filmskim naslovima. Bernardov senzibilitet i morfologija njegovog stvaranja odlično su se poklapali sa onim čemu je Hičkok težio u svojim filmovima, prvenstveno postepenošću u izgradnji atmosfere i pripremanju gledaoca na rasplet koji je obično zbijen i jednostavan, bez mnogo likova i pretjeranog komplikovanja. Takav je i saundtrek Psiha – savršen odraz napetosti i anksioznosti koja se prikrada i raste iz scene u scenu, a koja u suštini ima samo dvije kulminacije. Pored onog, za to vrijeme šokantnog kraja (današnji gledaoci su naviknuti na ovakve obrte fabule), scena ubistva u kupatilu predstavlja jednu od te dvije težišne tačke i sadrži najprepoznatljiviju melodiju Psiha – grubi i oštri, paralelni tonovi savršeno oponašaju zamahe nožem i djevojčine vrske utopljene u bujicu nadolazeće krvi koja nastaje u odvodu. Ubrzo nakon njih nastupa umirivanje i epilog, stavljajući tako tačku na Merionin život koji jenjava iza prozirne plastične zavjese.

2. Ajkula (Jaws, 1972.)

Ovaj Spilbergov film je razlog zbog čega je Sutomore 1997. bilo poprište horror filma koji je odbijao da napusti moju bujnu mladalačku maštu stvarajući od svake sjene u vodi monstruoznu ajkulu koja jedva čeka da mi odgrize noge. Ajkula (ili Ralje) je klasičan primjer genijalne izgradnje atmosfere i angažovanja pažnje gledaoca koja je maksimalno fokusirana i uporna u naprezanju da se stvori slika tog čudovišta koje vreba ispod mračne površine okeana. Samu ajkulu i ne vidimo do druge polovine filma, prije toga sklapajući sliku iz raštrkanih dijelova slagalice koje skupljamo iz scene u scenu. Upravo zbog toga mi se i sviđa Ajkula, film koji koristi ništa osim atmosfere, psihologije i muzike kako bi izazvao nemir i nelagodnost kod gledalaca igrajući se njihovom (pod)svijesti. Muzika je ta koja najvjernije dočarava neman. Glavna tema Ajkule je upravo kao zvijer sama – pritajena, neukroćena, vođena impulsivnom željom pred kojom drhtimo i nemoćni uzmičemo. Jednostavno ponavljanje tonova i duge pauze između njih, predasi koji postaju sve kraći i kraći gradeći tako podlogu za neizbježnu (krvavu) kulminaciju i crtajući siluetu peraja naspram mjesečinom okupane vode čijom tamom vlada košmarno stvorenje.

3. Ratovi zvijezda (Star Wars, od 1977.)

Teško je naći film ili serijal filmova čiji korjeni tako duboko prožimaju svakodnevnicu kao oni pod zajedničkim imenom Ratovi zvijezda. Oni su pravo otjelovljenje pojma kultni – teško je naći bilo koji domen pop kulture a da ne nabasate na neku Star Wars referencu. Od igračaka, serija, majica, poštanskih markica, knjiga, namještaja do kosplejova, tetovaža, čak i citata (ne mogu da se sjetim koliko miliona puta sam čuo riječi „I am your father“) ... Ratovi zvijezda su se već toliko odomaćili da je nemoguće reći da li će ovaj fenomen ikada izblijediti. Takođe, fan baza koja ga podržava je ogromna, jedna od najvećih na svijetu. Kada je sve to rečeno, sasvim je jasno da je i Star Wars muzika, kao nezaobilazni pratilac komletne priče, svrstana u jednu od najprepoznatljivijih. Sama uvodna špica ovog prvenca iz '77. otpočinje epskom temom bogatog zvuka koja ne skriva predznake grandioznosti priče koja će uslijediti. Gromoglasna melodija prati ispisane riječi koje upoznaju gledaoca sa podlogom fabule prije nego što nestanu u daljini. Pored ove uvodne teme, ne možemo govorti o muzici Ratova zvijezda a da ne pomenemo i ozloglaženog Vejdera i njegovu sopstvenu temu, ništa manje spektakularnu sa očekivanim naznakama zloćudnog prizvuka koji podsjeća na vojni marš.

4. Ubiti Bila (Kill Bill, 2003.)

Kill Bill je moj prvi svjesni susret sa Tarantinom i začetak ljubavi koja traje i danas. Sad kad premotam film, bilo je jako kul iznajmiti kasetu jarkog žutog omota (da, mislim da su još kasete bile aktuelne) i odgledati ga zajedno sa roditeljima koji nakon toga nisu dovodili u pitanje mentalno zdravlje svog dvanaestogodišnjeg sina. Katane, Pussy Wagon, spisak imena i neutaživa želja za osvetom koja glavnu junakinju tjera na nadljudske podvige, a sve to upakovano u karakteristični vizuelni doživljaj svojstven samo Tarantinu – šta više možete da poželite. Prepoznatljiva muzička tema pod nazivom Battle Without Honor or Humanity uvodi gledaoca u finalni, vanserijski okršaj u “ Kući plavog lišća” gdje naša Mlada treba da se suoči sa O-Ren Iši i njenom ličnom vojskom. Mršava plavušica ničim osim mačem poražava Ludu 66-icu, uključujući i smrtonosnu Gogo u školskoj uniformi i sa buzdovanom, prije nego što presudi i samoj O-Ren na veoma teatralan način (ok, svaka scena u filmu je više-manje teatralna). Koliko god ova tema bila odlična, po mom skromnom mišljenju izdvaja se druga, suptilnija – Twisted Nerve od, gore već pomenutog, Bernarda Hermana, i scena u kojoj El zvižduće ovu prijeteću melodiju prije nego što se presvuče u medicinsku sestru, noseći smrtonosnu injekciju za Mladu.

5. Dobar, loš, zao (The Good, the Bad and the Ugly, 1966.)

Kada se pomenu vesterni nemoguće je ne pomisliti na Dobar, loš, zao i njegov status kultnog filma kojeg ponosno nosi već skoro 50 godina. Iako od samog početka nije naišao na odobravanje kritičara i pozitivne ocjene, film je preživio početni gubitak zaleta samo da bi kasnije rasplamasao gledaoce koji ga već decenijama uzdižu na zasluženi presto najboljih filmova ikada. Dobar, loš, zao je prototip špageti vesterna, tj. italijanskog vestern filma snimanih karakterističnim stilom koji je obilježavao rad Serđa Leona. Ovaj film je jedan od tri u tzv. Trilogiji dolara (Trilogia del dollaro), zajedno sa filmovima Za šaku dolara (1964.) i Za dolar više (1965.), a u kojima glavnu ulogu Čovjeka bez imena igra legendarni Klint Istvud (Čovjek bez imena je, u suštini, bio marketinški trik kako bi se ova tri filma prodala kao trilogija, iako tako nisu bili originalno zamišljeni). Pored režisera i glavnog glumca, treće ime koje obilježava ova tri filma je Enio Morikone, kompozitor odgovoran za muzičku podlogu trilogije. Glavna tema ovog filma je vremenom postala sinonim za muziku vesterna, divljeg zapada i neukroćenih prostranstava kojima jašu usamljeni kauboji. Čak i onima koji nisu gledali film budi osjećaj fantomske vreline na koži, zavijanje gladnog kojota i povremeni zvuk pucnja, tamo negdje u daljini. Melodija je u potpunoj simbiozi sa filmom, što i jeste odlika velikih saundtrekova. Enio Morikone je njom, veoma suptilno, zarobio esenciju vesterna, danas potisnutog na margine kinematografije, i svojim kompozicijama svakako uspio da doprinese besmrtnosti ovog filma.

Nadam se da vam se dopada ova lista probranih filmskih tema (bio je herkulovski zadatak izabrati samo pet). Sljedeći put pišemo o temama iz poznatih serija. Koje su teme vama upečatljive i koje od njih nikako ne propuštate dok gledate omiljenu seriju?

Ingvar L