Na narodnu i umetničku književnost Evrope i Azije najveći uticaj izvršile su pripovedke, bajke i basne staroindijskog porekla, nastale u narodu, pisane na raznim dijalektima. „Pančanantra“ ili „Pet knjiga o osnovnim postavkama nauke o životu“, zbirka basni u stihu (odnosno prozi, u zavisnosti od prevoda), jedna je od najslavnijih knjiga na svetu – smatra se jednim od najuspelijih obrazaca novelističke literature u svetu. „Pančatantra“ je u punoj meri originalno delo kojim se začinje čitava jedna književna vrsta u svetskoj književnosti.
Za originalni tekst pisan na sanskritu naučnici tvrde da je nastao krajem III v. n. e. u vreme vladavine dinastije Gupte (240-550 g. n. e.), koje se smatra zlatnim vekom indijske kulture i umetnosti. Sanskrit je u vreme nastanka zbirke bio jezik bramana, pa se i autorstvo „Pančatantre“ pripisuje bramanu Višnušarmanu. Knjiga je bila zamišljena kao priručnik za vladare, u kojem bi u vidu popularnih priča bila izložena osnova životne mudrosti. Kroz celu „Pančatantru“ provlači se jedna životvorna, sveža nit praktične mudrosti, na osnovu koje se zbirka predstavlja kao ilustracija različitih životnih slučajeva i pouka koje iz njih mogu da slede.
U drevno doba basne iz ove zbirke prevedene su na kineski jezik. U VI veku n. e. prevedene su na srednjopersijski jezik (pahlavi ili pehlevi), a sa njega na starosirijski i arapski (u VIII veku), od kojih je poslednja otpočela pohod na Zapad pod nazivom „Kalila i Dimna“. U XI veku pojavljuje se grčki prevod, u XII hebrejski, a u XIII latinski (pod naslovom „Priče indijskog mudraca Pilpaja“). Sa latinskog „Pančatantra“ se prevodi na sve evropske jezike.
Pre završetka srednjeg veka mnogi motivi iz ove zbirke ušle su u evropsku folklornu tradiciju. Njeni tragovi mogu se naći u kolekciji braće Grim, kod Čosera, Bokača, La Fontena, Andersena i u pričama istočnog hrišćanstva.
Problem autorstva „Pančatantre“, kao i vremena i mesta nastanka zbirke, tesno je vezan za činjenicu da je original izgubljen, pa se naučna istraživanja obavljaju prema kasnijim varijantama i brojnim obradama. Po jednim izvorima autor zbirke je Pilpaj, upravnik Indostana i savetnik indijskog kralja Dabšklina. Smatra se da je ovo delo napisao oko 2000 g. p. n. e. Po drugom izvoru „Pančatantru“ je napisao Višnušarman indijski učenjak, dok se nastajanje dela smešta u prilično širok period od 1200 g. p. n. e. do 300 g. n. e.
Najstarijom verzijom „Pančatantre“ smatra se (izgubljena) verzija na pehlevi jeziku, sačinjena u V v. n. e. u Kašmiru, poznate pod imenom „srednjopersijske verzije“. Utvrđeno je da je „Pančatantra“ prevedena na preko 60 jezika u otprilike 200 obrada
„Pančatantra“ je bila jedna od prvih štampanih knjiga u Evropi. Sam La Fonten priznaje da veći deo svojih basni duguje Pilpaju, indijskom mudracu. Što se tiče kolekcije koju je napravio Ezop – pitanje prioriteta još uvek nije rešeno, jer kod njega nalazimo i neke basne čije je poreklo sumersko, aramejsko i egipatsko.
 
Priredila Tamara Lujak